Ευστάθιος

I

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Νεοπλατωνικός φιλόσοφος (4ος αι.). Ήταν μαθητής των φιλοσόφων Ιάμβλιχου και Αιδέσιου, τον οποίο διαδέχτηκε στη διεύθυνση της σχολής. Ο Ε. διακρινόταν για τη δεινή ρητορική ικανότητά του και τη βαθιά μόρφωσή του. Διορίστηκε αρχηγός της πρεσβείας, την οποία έστειλε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος στην Περσία το 359 και απέσπασε τον θαυμασμό του βασιλιά των Περσών, Σαπώρου B’.

2. Βυζαντινός νομομαθής (10ος-11ος αι.). Διετέλεσε δικαστής την περίοδο της βασιλείας του Ρωμανού B’ (959-963) και του Βασιλείου B’ (976-1025). Έγραψε πλήθος νομικών έργων το σημαντικότερο από τα οποία είναι το Πείρα, ήγουν διδασκαλία εκ τωνπράξεων του μεγάλου κυρού Ευσταθίου του Ρωμαίου.

3. Ε. ντε Μπουγιόν (13ος αι.). Φράγκος ευγενής. Αδελφός του Λατίνου βασιλιά της Κωνσταντινούπολης, Ερρίκου, και του Γοδεφρείδου ντε Μπουγιόν. Πήρε μέρος στην εκστρατεία την οποία οργάνωσε το 1206 ο αδελφός του κατά των Βυζαντινών αρχόντων της Μικράς Ασίας. Μετά τη νίκη των Φράγκων εναντίον των Βουλγάρων το 1208 διορίστηκε από τον αδελφό του επιτηρητής του Βόρη. Το 1209 έγινε επίτροπος της βασίλισσας της Θεσσαλονίκης, Μαργαρίτας, ενώ το 1291 ανέλαβε την άμυνα των κτήσεων των Φράγκων στη Μακεδονία από τις επιθέσεις του Βούλγαρου ηγεμόνα Βορίλου και του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ, με τον οποίο τελικά συνθηκολόγησε.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ε ο μεγαλομάρτυρας. Ρωμαίος στρατηλάτης, ο οποίος, κατά τη χριστιανική παράδοση, είδε σε κυνήγι ένα ελάφι με σταυρό στα κέρατα, το οποίο άκουσε μάλιστα να μιλάει. Το γεγονός αυτό τον έπεισε για το μεγαλείο του χριστιανισμού και με τη σύζυγό του ασπάστηκε τη νέα θρησκεία. Μαρτύρησε με τη γυναίκα του και τα παιδιά του επί Αδριανού. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Σεπτεμβρίου.

2. Ε. ο νέος. Πέθανε με μαρτυρικό θάνατο. Η μνήμη του τιμάται στις 28 Σεπτεμβρίου.

3. Ε ο διάκονος. Μαρτύρησε επί Μαξιμιανού. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Νοεμβρίου.

4. Ε. ο ιερομάρτυρας. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Ιουλίου.5. Ε ο μάρτυρας, «ο εν Αγκύρα». Μαρτύρησε στη Μικρά Ασία. Η μνήμη του τιμάται στις 28 Ιουλίου.

III

Όνομα επισκόπων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας (4ος αι.). Αρχικά διετέλεσε επίσκοπος της Βέροιας της Συρίας. θεωρείται από τις μεγαλύτερες αγωνιστικές εκκλησιαστικές μορφές. Πήρε μέρος στην A’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325). Οι ηγέτες του αρειανισμού, οι οποίοι ηττήθηκαν στη σύνοδο, τον κατηγόρησαν ως πόρνο και πατέρα παιδιού, με αποτέλεσμα να εξοριστεί από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Η μνήμη του τιμάται από την Ανατ. Ορθόδοξη Εκκλησία στις 21 Φεβρουαρίου ενώ από τη Δυτ. Καθολική Εκκλησία στις 16 Ιουλίου.

2. Επίσκοπος Κίου της Βιθυνίας, θερμός αγωνιστής κατά της εικονομαχίας, ο οποίος πέθανε στην εξορία. Η μνήμη του τιμάται στις 29 Μαρτίου.

3. Επίσκοπος Αμαθούντας ή Τριμυθούντας. Άγιος της Κυπριακής Εκκλησίας.

4. Ε. ο Βουλισμάς (1819 – 1895). Αρχιεπίσκοπος Κερκύρας. Έγραψε Περί χειρογράφων ευρεθέντων εν Κασσιώπη, Περί των εν Βενετία τυπωθέντων εκκλησιαστικών βιβλίων κ.ά.

5. Ε. ο Κατάφλωρος (12ος αι.). Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μοναχός στις μονές της Αγίας Ευφημίας και του Αγίου Φλώρου στην Κωνσταντινούπολη και διάκονος στην Αγία Σοφία, συγχρόνως δημόσιος διδάσκαλος και επί των δεήσεων. Είχε την εκτίμηση του αυτοκράτορα Μανουήλ B’ του Κομνηνού (1143-80), εξελέγη μητροπολίτης Μύρων της Λυκίας (1174) και Θεσσαλονίκης (1175), όπου έμεινε (με ολιγόχρονη αποχώρηση) έως τον θάνατό του. Ανέπτυξε σημαντική κοινωνική, πνευματική και εθνική δράση, ενδιαφέρθηκε για την εξύψωση του κλήρου και έδρασε κατά την άλωση της πόλης από τους Νορμανδούς. Ο Ε. υπήρξε πολυγραφότατος και σοφός ιεράρχης, δεινός θεολόγος, ρήτορας, σχολιαστής αρχαίων και βυζαντινών κειμένων, ιστορικός, λαογράφος και ποιητής. Αξιοθαύμαστα είναι τα σχόλιά του στον Όμηρο (Παρεκβολαί εις την Ομήρου Οδύσσειαν – Ιλιάδα) με παντοειδείς οξυδερκείς παρατηρήσεις. Έγραψε επίσης σχόλια στον Διονύσιο τον Περιηγητή, στον Πίνδαρο, στον Κανόνα του Ιωάννη του Δαμασκηνού και στην Πεντηκοστή. Άλλα έργα του είναι η Ιστορία της αλώσεως της Θεσσαλονίκης υπό των Νορμάννων, η πραγματεία του Επίσκεψις βίου μοναχικού επί διορθώσει των περί αυτόν (πολύτιμη πηγή λαογραφικού και κοινωνιολογικού υλικού), Επιστολαί (συλλογή 74 επιστολών προς τον αυτοκράτορα, ιεράρχες, δημόσιους λειτουργούς κλπ.), δύο Κανόνες και πολλά άλλα εκκλησιαστικά συγγράμματα.

6. Ε. ο Κλεόβουλος (1824 –1875). Μητροπολίτης Καισαρείας. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Αξιόλογη είναι η μελέτη του Τα εν Τραπεζούντι σχολεία.

IV

(11ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1019-25). Ήταν πρωτοπρεσβύτερος στο Παλάτιο και διαδέχτηκε τον Σέργιο B’. Η μνήμη του τιμάται στις 31 Μαΐου.

V

(Κωνσταντίνος Σπηλιώτης, Βαλύρα Mεσσηνίας 1940 –). Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης (1980-). Σπούδασε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1964 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1966 πρεσβύτερος. Υπηρέτησε ως καθηγητής σε σχολεία της μέσης εκπαίδευσης, ιεροκήρυκας στις μητροπόλεις Μεσσηνίας και Γόρτυνος, διετέλεσε πρωτοσύγκελος της μητρόπολης Μεσσηνίας και ηγούμενος της μονής Βουλκάνου. Το 1980 εξελέγη μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης, όπου έχει αναπτύξει πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Στη μητροπολιτική του περιφέρεια λειτουργούν άσυλο ανιάτων, γηροκομείο, επιτροπή καταπολέμησης ναρκωτικών, σώμα εθελοντών αιμοδοτών, κέντρο κατάρτισης ατόμων με ειδικές ανάγκες, ίδρυμα περίθαλψης ατόμων με ειδικές ανάγκες κ.ά. Τέλος, έχει πλούσιο συγγραφικό έργο. Πολλά άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Έργα του: Διδαχικά (1987), Το Μονύδριον Προφήτου Ηλίου παρά το Γεωργίτσι (1983), Απόπειρα σκιαγραφήσεως του Θεοδωρήτου Βρεσθένης (1988), Υπό την σκιάν του Μυστρά-Κληρονομιά, Παρουσία και προσφορά της Τοπικής Εκκλησίας (1989). Τέλος, εκδίδει και το περιοδικό Ο όσιος Nίκων ο μετανοείτε. Έχει λάβει πολλές τιμητικές διακρίσεις.